Muzeum powstałe 30 stycznia 1990 r. w wyniku przekształcenia Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego oraz Muzeum Lenina w Muzeum Historii Polskich Ruchów Niepodległościowych i Społecznych. Muzeum ma swoją siedzibę w Warszawie w barokowym pałacu Przebendowskich-Radziwiłłów wybudowanym w XVIII wieku. Posiada także oddziały: Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, Muzeum Więzienia Pawiak, Mauzoleum Walki i Męczeństwa. W muzeum znajdują się eksponaty dokumentujące historię dążeń niepodległościowych Polaków począwszy od powstania kościuszkowskiego do czasów współczesnych.
